คนทั่วไปมักเข้าใจว่า  การประกันชีวิตเป็นการประกันความคงอยู่ของชีวิต  คือ  หากสิ้นลมหายใจ  ก็จะได้รับสินไหมทดแทน  แต่ในทางวิชาการ  การประกันชีวิตเป็นการประกันคุณค่าทางเศรษฐกิจของบุคคล  โดยดูที่ความสามารถในการสร้างรายได้ว่า  ถ้าเขายังมีชีวิตอยู่ต่อไป  จะสามารถสร้างรายได้ให้กับครอบครัวหรือองค์กรได้อีกเท่าไร  แล้วจึงนำมูลค่าตรงนั้นมากำหนดเป็นวงเงินคุ้มครอง
         อย่างไรก็ตามนั่นเป็นการมองในแง่อุดมคติ  ยังมีการมองในแง่มุมอื่นเช่นว่า  ถ้าเขาจากไป  ทำอย่างไรให้ครอบครัวของเขาเดือดร้อนน้อยที่สุด  โดยนำทุนประกันชีวิตที่ได้ไปชดเชยหรือรองรับภาระที่จะเกิดขึ้นทั้งในปัจจุบันและในอนาคต

         ประกันชีวิตเท่าไรถึงพอ
         ปัจจุบันมีแนวคิดในการคำนวณทุนประกันที่เหมาะสมอยู่  2  แนวทาง  คือ  ตามศักยภาพของบุคคล  หรือตามภาระที่บุคคลพึงรับผิดชอบ  โดยรายละเอียดในแนวคิดเหล่านั้นเป็นดังนี้

         1. คำนวณตามศักยภาพ ( Potential  Base )
         ถึงแม้มูลค่าที่แท้จริงของบุคคล  คือ  จำนวนรายได้ทั้งหมดที่คาดว่าเขาจะทำขึ้นมาได้ในช่วงชีวิตที่เหลือ  หรือจนกว่าจะเกษียณอายุ  แต่วงเงินที่คำนวณได้มักจะสูงเกินกว่าที่เราจะจ่ายเพื่อทำประกันได้  โดยเฉพาะคนที่เริ่มต้นทำงานใหม่ๆ
         ดังนั้นเพื่อให้สอดคล้องกับความเป็นจริง  จึงมีการกำหนดว่า  บุคคลควรมีวงเงินประกันเท่ากับ  5  เท่าของรายได้ต่อปี  เช่น  นาย ก.  มีเงินเดือนๆละ  50,000  บาทและได้รับโบนัสตอนสิ้นปีอีก  2  เดือน  รวมทั้งปีมีรายได้เท่ากับ  700,000  บาท  ดังนั้น  ทุนประกันที่เหมาะสมจะเท่ากับ  700,000X 5  =  3.5  ล้าน
         สำหรับเหตุผลที่กำหนดให้มีวงเงินประกันเป็น  5 เท่าของรายได้ต่อปีนั้น  เพราะว่าเวลา 5 ปี  เป็นช่วงเวลาที่พอสมควร  ที่คนในครอบครัวจะได้ปรับตัว  แม่บ้านที่หยุดทำงานมานาน  หากต้องออกมาทำงานใหม่  ก็พอมีเวลาหางานและฝึกทักษะการทำงานอีกครั้ง  หรือจะขยับขยาย หาธุรกิจใหม่มาทำ  เพื่อทำหน้าที่หารายได้แทนสามีต่อไป
         บางตำราบอกว่า  ควรให้เวลาครอบครัวปรับตัวถึง 7 ปี  แต่รายได้ที่นำมาคำนวณนั้นควรจะคิดเพียง 70% ของรายได้ต่อปี  เพราะในช่วงที่ผู้เอาประกันยังมีชีวิตอยู่นั้น  รายได้ส่วนหนึ่งต้องนำไปจ่ายภาษีและค่าใช้จ่ายส่วนตัว  เหลือเงินรายได้ให้ครอบครัวเพียง 70%
         ดังนั้นเมื่อเขาไม่อยู่  ก็ให้ใช้ตัวเลขเพียง 70%ของรายได้ในการคำนวณ   แต่เมื่อคำนวณออกมาเป็นวงเงินประกันจะได้เท่ากับ  70%X 7  = 490%  ของรายได้ต่อปี  ซึ่งจะใกล้เคียงกับ  5 เท่าของรายได้ต่อปีนั่นเอง

         2. คำนวนตามภาระค่าใช้จ่าย ( Need  Base )
         วิธีนี้  ดูตามความจำเป็นของครอบครัว  ว่าหากสูญเสียเราไปครอบครัวยังต้องแบกรับค่าใช้จ่ายอะไรบ้าง  เพราะถ้าเป็นไปได้เราคงอยากรับผิดชอบค่าใช้จ่ายเหล่านี้ไว้เอง
         ค่าใช้จ่ายเหล่านี้ได้แก่  ค่าใช้จ่ายรายเดือนของครอบครัว , หนี้สินที่คงค้างอยู่ , ค่าเล่าเรียนของลูกๆ , ค่าเลี้ยงดูพ่อแม่  รวมถึงค่าใช้จ่ายครั้งสุดท้ายซึ่งได้แก่ค่าฌาปนกิจ
         อย่างไรก็ตาม  พวกเราแต่ละคนย่อมมีการเตรียมการ   หรือมีสมบัติบางส่วนที่สามารถเปลี่ยนไปเป็นเงินเพื่อไปรับภาระเหล่านี้บ้าง
         ดังนั้น  วงเงินประกันที่ต้องการจะเท่ากับ   จำนวนเงินที่ยังขาดหลังจากการนำทรัพย์สินที่มีอยู่ไปหักจากภาระค่าใช้จ่าย

         ทุนประกัน  =  ภาระ – สินทรัพย์ที่มีอยู่

         ภาระได้แก่
         1. ค่าใช้จ่ายของครอบครัว  คูณด้วยจำนวนปีที่เราอยากให้เขาอยู่ได้  เสมือนว่าเรายังมีชีวิตอยู่
         2 .หนี้สินที่คงค้างทั้งหมดไม่ว่า  ค่าจำนองบ้าน , หนี้รถยนต์  หรือหนี้บัตรเครดิต
         3. ค่าเลี้ยงดูพ่อแม่  ตามจำนวนปีที่คาดว่าท่านยังมีชีวิตอยู่
         4. ค่าเล่าเรียนของลูกทุกคนจนกว่าเขาจะเรียนจบ
         5. ค่าใช้จ่ายในวาระสุดท้ายของเราได้แก่  งานฌาปนกิจ เป็นต้น

         ขณะที่ทรัพย์สินที่บางท่านอาจมีเตรียมไว้แล้ว เช่น
         1. ทุนประกันที่เรามีอยู่แล้วในปัจจุบัน
         2. สินทรัพย์สภาพคล่องที่สามารถแปลงเป็นเงินสดได้หลังเราเสียชีวิต
         3. กองทุนต่างๆหรือเงินทดแทนที่บริษัทของเราจ่ายให้เมื่อเสียชีวิต

         หากสรุปเป็นสมการใหม่  จะได้ดังนี้

         วงเงินประกันชีวิตที่ต้องทำเพิ่ม = รายจ่ายของครอบครัว + หนี้สิน + ทุนการศึกษาลูก + ค่าทำศพ - วงเงินประกันชีวิตที่มีอยู่ในปัจจุบัน - สินทรัพย์สภาพคล่องสูง - เงินกองทุนจากบริษัทนายจ้าง

         ในกรณีที่เรามีทุนประกัน  หรือสินทรัพย์รวมกันมากกว่าภาระที่จะเกิดขึ้น  ก็ไม่จำเป็นต้องทำประกันเพิ่ม  เว้นแต่ว่าเรายังต้องการให้ทายาทของเรามีทุนรอนเหลือเฟือ  เพื่อเขาจะอยู่ได้อย่างสบาย  และสามารถส่งต่อความมั่งคั่งไปสู่ชั้นลูกชั้นหลานต่อไป